Το Ελληνικό Πανεπιστήμιο απέναντι στις σημερινές προκλήσεις

Γράφει ο Στέργιος Λογοθετίδης, Καθηγητής του τμήματος Φυσικής της Σχολής Θετικών Επιστημών του Αριστοτέλειου Πανεπιστήμιου Θεσσαλονίκης.

Αναδημοσίευση από voria.gr.

Σε μια εποχή που το περιβάλλον αποτελεί μείζον πρόβλημα, θα πρέπει το Πανεπιστήμιο να αποτελέσει το παράδειγμα και να πρωτοπορήσει στέλνοντας σαφές μήνυμα προς την κοινωνία

Απέναντι στις προκλήσεις που φέρνει η νέα εποχή θα πρέπει να αναλάβουμε όλοι τις ευθύνες μας και να αναζητήσουμε τολμηρές λύσεις προκειμένου να διαφυλάξουμε και να δυναμώσουμε το Δημόσιο και Δημοκρατικό Χαρακτήρα του Ελληνικού Πανεπιστημίου. Θεμελιώδες συστατικό του Πανεπιστημίου είναι η ελευθερία της έκφρασης και η στενή συνεργασία και ανταλλαγή ιδεών μεταξύ των μελών της Πανεπιστημιακής κοινότητας. Η πρόκληση της διεπιστημονικότητας αφορά τόσο τα προγράμματα σπουδών όσο και τον τρόπο που οργανώνεται η έρευνα εντός του πανεπιστημίου. Με τον τρόπο αυτό μπορούν να εξοικονομηθούν πόροι με την καλύτερη διαχείριση του επιστημονικού τεχνολογικού και μηχανολογικού εξοπλισμού των πανεπιστημίων.  Επιπλέον, θα πρέπει να ενισχύσουμε την βασική έρευνα η οποία μπορεί να έχει πολλαπλά οφέλη για τη χώρα μας και να δώσουμε έμφαση στη δημιουργία νέων εργαστηρίων και ερευνητικών ινστιτούτων, μέσα στα οποία θα συγκεντρωθούν οι κύριες ερευνητικές δραστηριότητες του Πανεπιστημίου. Φυσικά όλες αυτές οι προσπάθειες θα πρέπει να βασίζονται σε διαφανείς διαδικασίες που θα αφορούν τόσο τον τρόπο λήψης αποφάσεων σε διοικητικό επίπεδο όσο και στο παρεχόμενο εκπαιδευτικό και ερευνητικό έργο των τμημάτων και του Πανεπιστημίου συνολικά.

Η ομαλή λειτουργία ενός Πανεπιστημίου συνδέεται κύρια με το ανθρώπινο δυναμικό του στο οποίο περιλαμβάνονται όχι μόνον οι καθηγητές και οι διδάσκοντες, το τεχνικό και διοικητικό προσωπικό αλλά βεβαίως και οι φοιτητές και οι μεταπτυχιακοί σπουδαστές, τους οποίους καλείται να μορφώσει, εκπαιδεύσει και να ειδικεύσει. Ανάμεσα στους κύριους στόχους του πανεπιστημίου θα πρέπει να είναι η σωστή στελέχωση και η υψηλή αποδοτικότητα του ανθρώπινου δυναμικού, σε συνδυασμό με τις κατάλληλες συνθήκες εργασίας και διαβίωσης στις Πανεπιστημιακές εγκαταστάσεις.

Άλλωστε σε μια εποχή που το περιβάλλον αποτελεί μείζον πρόβλημα, θα πρέπει το Πανεπιστήμιο να αποτελέσει το παράδειγμα και να πρωτοπορήσει στέλνοντας σαφές μήνυμα προς την κοινωνία. Από την άλλη πλευρά επιβάλλεται να επανεξεταστεί και να τεθεί σε νέα βάση η χωροταξική τοποθέτηση των Πανεπιστημίων και η άμεση επέκταση και εξεύρεση νέων και κατάλληλων για την σημερινή εποχή χώρων και εγκαταστάσεων.

Η ταχύτατη αλλαγή που παρατηρείται στο επιστημονικό και πολιτιστικό περιβάλλον απαιτεί την ανανέωση των Προγραμμάτων Σπουδών των τμημάτων τα οποία θα πρέπει να συνδυάζουν την ευελιξία και λειτουργικότητα στις διαδικασίες της διδασκαλίας και την ενίσχυση των κονδυλίων που δαπανώνται προς την έρευνα. Την ίδια στιγμή είναι απαραίτητη η άμεση διαδικασία αξιολόγησης και ελέγχου όλων των λειτουργιών και δράσεων του πανεπιστημίου και ο συνεχής έλεγχος της ποιότητας. Τα βήματα αυτά θα βελτιώσουν σημαντικά το επίπεδο των παρεχόμενων σπουδών και απαιτούν την ευρύτερη συνεργασία όλων μας με συνέπεια, διεκδίκηση και όραμα. Τέλος, σημαντική προσπάθεια θα πρέπει να γίνει ώστε οι μέθοδοι διδασκαλίας και εκπαίδευσης να συνδυαστούν αρμονικά με την εισαγωγή και την αξιοποίηση των νέων ψηφιακών τεχνολογιών και την ενίσχυση της εξ’ αποστάσεως διδασκαλίας. Με τον τρόπο αυτό μπορούν να απλοποιηθούν πολλές διαδικασίες και ταυτόχρονα να στηριχθεί αποτελεσματικά το εκπαιδευτικό και ερευνητικό έργο των ιδρυμάτων.

Για να πετύχουν τα παραπάνω, ζητούμενα είναι η καλλιέργεια ερευνητικής κουλτούρας και η ουσιαστική συμμετοχή των φοιτητών και των μεταπτυχιακών φοιτητών στη διαδικασία της εκπαίδευσης και της δημιουργίας νέας γνώσης. Απαιτείται η αξιοποίηση και διαχείριση των πόρων και της περιουσίας των Πανεπιστημίων καθώς και η αναβάθμιση του ρόλου της Επιτροπής Κοινωνικής πολιτικής η οποία θα πρέπει να βοηθήσει τους φοιτητές ώστε να νοιώσουν το Πανεπιστήμιο κοντά τους και να γίνουν ενεργά μέλη της ακαδημαϊκής κοινότητας. Στο σημείο αυτό θα πρέπει να τονίσουμε την ανάγκη καθιέρωσης υποτροφιών προς τους μεταπτυχιακούς φοιτητές και του μεταδιδακτορικούς ερευνητές προκειμένου να προχωρούν απρόσκοπτα στην έρευνά τους. Το πανεπιστήμιο πρέπει να γίνει ένας ζωντανός πυρήνας γνώσης και δημιουργίας ώστε να συμβάλλει ουσιαστικά στην αντιμετώπιση των προβλημάτων που φέρνει ο 21ος αιώνας.